
کرمهای نواری (سستودها)
ردهی سستودها دارای 2 راستهی اصلی است:
- راستهی سایکلوفیلیدا (Cyclophyllidea): کرمهای سستود این راسته روی سر خود دارای 4 بادکش هستند که اندامهای مکشی و فنجانی شکل هستند. در بالای بادکشها برآمدگی وجود دارد که به آن خرطوم یا Rostellum گفته میشود. کرمهای تنیا، همینولپیس نانا، همینولپیس دیمینوتا، و دیپیلیدیوم کانینوم از اعضای این راسته میباشند.
- راستهی سودوفیلیدا (Pseudophyllidea): این کرمها فاقد بادکش، قلاب و خرطوم میباشند و بجای آنها دارای 2 شیار طولی مکنده بنام بوتریا (botheria) هستند که بصورت دوتائی در دوطرف سر دوکی شکل انگل قرار دارند. دیفیلوبوتریوم لاتوم از اعضای این راسته میباشد.
سیستی سرکوزیس بوویس
تخمهای تنیا در دستگاه گوارش میزبان واسط وارد شده و در روده کوچک جنین از داخل تخم آزاد شده از طریق مخاط روده وارد جریان خون میشود و خود را به عضلات مختلف میرساند. دو ماه بعد از آن که داخل عضله قرار گرفت به شکل کیسه مشخصی درمیآید که اسکولکس لارو در داخل آن قرار گرفته و در این حالت به آن سیستی سرکوس بوویس میگویند که اندازه آن ۷ تا ۹ در ۵/۵ میلیمتر است. سیستیسرکوس حداکثر حدود یک سال در عضلات به حالت فعال باقی میماند و بعد از آن به تدریج آهکی میشود.
دیفیلـوبوتریـوم لاتوم
نام دیگر آن دیبوتریوسفالوس لاتوس یا کرم نواری ماهی است. طویلترین کرم نواری شکل آلوده کنندهی انسان است که طول آن به ۳ تا ۱۰ متر و تعداد بندهای آن گاهی به ۴۰۰۰ عدد میرسد. تخمها بیضی شکل و دارای اوپرکول و یک برآمدگی در سمت مقابل اوپرکول هستند.
Range 58-76*40-51 µm (average: 66*44 µm)
دیپلیدیوم کانینوم
کرمی است بندبند که طول آن در حدود ۱۰ تا ۷۰ سانتیمتر و تعداد بندها ۶۰ تا ۱۷۵ عدد است. اسکولکس لوزی شکل به قطر ۰/۳ تا ۰/۴ میلیمتر که در رأس آن یک رستلم به شکل گرز مجهز به ۷ ردیف قلابهای کوچک میباشد. در اطراف رستلوم ۴ بادکش موجود است. گردن باریک بوده و بندهای اولیه باریک و بندهای آخری بزرگتر میباشد. اندازه بندهای رسیده در حدود ۱۲میلیمتر در ۲ تا ۳ میلیمتر میباشد. در حفره زهدان بند بارور کپسولهای تخم وجود دارد که در هر کپسول ۸ تا ۱۵ تخم موجود است. تخمها کروی و به قطر ۲۵ تا ۶۰ میکرن میباشد.
Range 31-50*27-48 µm (average: 30*40 µm)
همینولپیس دیمینوتا
همینولپیس دیمینوتا بر خلاف نامش بزرگتر از همینولپیس نانا می باشد. تخم گرد یا بیضی شکل به قطر ۶۰ تا ۸۰ میکرون میباشد. فاصله بین دو غشای تخم زیاد و غشای خارجی نمایانتر و زرد رنگ است. غشاء خارجی مخطط و غشاء داخلی نازکتر است و فضای بین دو غشاء صاف یا اندکی گرانولار است و فاقد رشتههای قطبی میباشد.
Range 70-86*60-80 µm (average: 72 µm)
همینولپیس نانا (کرم نواری کوتوله)
این کرم کوچکترین انگل از دسته کرمهای نواری شکل که انسان را آلوده میکند، میباشد و از این نظر به آن کرم نواری کوتوله می گویند. طول کرم در حدود ۲۵ تا ۱۰۰ میلیمتر و عرض آن حداکثر ۱ میلیمتر است. سر یا اسکولکس دارای ۴ بادکش و یک رستلوم میباشد که روی آن یک ردیف قلاب به تعداد ۲۰ تا ۳۰ عدد موجود است. طول قلابها حدود ۱۴ تا ۱۸ میکرون است. گردن کرم نسبتاً طویل و باریک است. تعداد بندها در حدود ۲۰۰ عدد است که بندهای اول خیلی کوتاه بوده ولی به تدریج بر طول و عرض آنها اضافه میشود ولی دربندهای بارور انتهایی نیز عرض بندها از طول بیشتر است. معمولاً بندهای بارور آخری قبل از جدا شدن از بدن کرم متلاشی می شود و بدین ترتیب در این نوع انگل تخم ها کاملاً با مدفوع مخلوط می شوند.
تخمهای این انگل گرد و بیضی شکل بوده و اندازه آنها ۴۰ تا ۵۰ میکرون است. هرتخم دارای دو غشاء است. این دو غشاء متحدالمرکز نبوده و غشای خارجی بیرنگ و فاصله آن از غشای داخلی زیاد است. در دو قطب غشای داخلی دو برآمدگی کوچک به طرف خارج وجود دارد که از این دو قطب ۴ یا ۸ رشته نازک خارج شده که در فاصله دو غشاء دیده میشود. در وسط تخم جنین شش قلابی قابل رویت است. بندها در روده متلاشی شده و تخم با مدفوع خارج میشود.
Range 40-60*30-50 µm (average: 47*37 µm)
تنیاسولیوم
کرم بالغ در ثلث قدامی روده کوچک زندگی میکند. شبیه تنیا ساژیناتا است اما طول آن کوتاهتر و در حدود ۳ تا ۴ متر و بهندرت تا ۸ متر می رسد، تعداد بندها نیز کمتر و در حدود ۸۰۰ تا ۱۰۰۰ بند و ناحیه گردن نیز کوتاهتر میباشد.
تنیا ساژیناتا
تنیا ساژیناتا
اکینوکوکوس گرانولوزوس
کرم بالغ که در داخل روده سگ زندگی میکند کرمی است به طول ۴ تا ۹ میلیمتر که معمولاً سرخود را در داخل مخاط روده میزبان نموده و بدن آن در داخل پرزهای روده قرار میگیرد سریا اسکولکس کروی شکل بوده و دارای ۴ بادکش و دو ردیف قلاب است که تعداد آن ها ۳۰ تا ۵۰ عدد و اندازه آنها ۲۰ تا ۴۰ میکرون میباشد. گردن بسیار باریک و بدن از ۳ تا ۴ بند تشکیل شده است بند اول نارس و بند دوم رسیده و یک یا دوبند بعدی بندهای بارور هستند.
تخمهای کروی شکل و شبیه تخمهای تنیاها هستند، قطر تقریبی آن 30 تا 40 میکرون است و دارای جنین 6 قلابه نیز هستند.